Tổng hợp những điều cần biết về hợp đồng tương lai (futures contract) là gì
Hợp đồng tương lai là gì?
Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên nhằm cam kết thực hiện giao dịch mua hoặc bán một lượng tài sản xác định tại một thời điểm trong tương lai với mức giá đã được thỏa thuận trước. Đây là một trong những công cụ tài chính quan trọng nhất trong thị trường phái sinh.
Tài sản cơ sở trong hợp đồng tương lai rất đa dạng, bao gồm:
- Hàng hóa như: dầu, vàng, bạc, ngũ cốc
- Chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán
- Ngoại tệ
- Các công cụ tài chính khác như lãi suất hoặc chỉ số tài chính
Giá tương lai (future price) được định trước và là mức giá sẽ áp dụng khi hợp đồng đáo hạn.
Khái niệm về hợp đồng tương lai
Một trong những khái niệm cơ bản nhất trong thị trường phái sinh là hợp đồng tương lai.
Các đặc điểm chính của hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai có những đặc điểm nổi bật như sau:
1. Tính chuẩn hóa và niêm yết trên sàn giao dịch
Hợp đồng tương lai được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung, được quản lý bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền như Sở Giao dịch Chứng khoán hoặc Trung tâm Bù trừ. Quy định rõ ràng về:
- Loại tài sản cơ sở
- Khối lượng giao dịch
- Thời điểm đáo hạn
- Giá thực hiện
2. Ký quỹ và cơ chế bù trừ
Thay vì thanh toán toàn bộ giá trị hợp đồng, người tham gia chỉ cần ký quỹ một khoản tiền nhỏ làm đảm bảo. Trung tâm Bù trừ sẽ tính toán và điều chỉnh tài khoản ký quỹ hàng ngày theo giá thanh toán thực tế.
3. Tính thanh khoản cao và dễ đóng vị thế
Nhà đầu tư không cần giữ hợp đồng đến ngày đáo hạn. Thay vào đó, họ có thể đóng vị thế bằng cách mở một giao dịch ngược chiều bất cứ lúc nào. Điều này giúp gia tăng sự linh hoạt và mức thanh khoản cho thị trường.
4. Sử dụng đòn bẩy tài chính
Nhà đầu tư chỉ cần nộp một khoản ký quỹ nhỏ nhưng có thể kiểm soát giá trị lớn hơn rất nhiều. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm với rủi ro cao nếu thị trường biến động ngược chiều.
Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Những đặc điểm nổi bật của hợp đồng tương lai giúp thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia.
Cách thức giao dịch hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung như Sở Giao dịch Phái sinh (HNX) hoặc Trung tâm Bù trừ (VSD) tại Việt Nam. Dưới đây là hai phương thức thanh toán phổ biến:
1. Thanh toán vật lý
Khi đến ngày đáo hạn, bên bán sẽ bàn giao tài sản cơ sở thực tế cho bên mua, và bên mua thanh toán theo giá đã thỏa thuận.
Ví dụ:
Nếu một hợp đồng tương lai quy định bên A bán 100 ounce vàng cho bên B với giá 1.800 USD/ounce. Khi đến ngày đáo hạn, bên A sẽ phải giao vàng thực tế và nhận khoản thanh toán tổng cộng là 180.000 USD từ bên B.
2. Thanh toán chênh lệch giá (bù trừ)
Thay vì giao nhận tài sản cơ sở, hai bên chỉ thanh toán khoản chênh lệch giữa giá tương lai đã ký và giá thị trường tại ngày đáo hạn.
Ví dụ:
Công ty X ký hợp đồng bán 1 tấn gạo cho công ty Y với mức giá 12.000 VNĐ/kg. Khi hợp đồng đáo hạn, giá gạo trên thị trường đã tăng lên 15.000 VNĐ/kg. Trong trường hợp này, công ty X chỉ cần bù 3 triệu VNĐ (1.000 kg x 3.000 VNĐ) cho công ty Y mà không cần giao gạo thực tế.
Cơ chế giao dịch hợp đồng tương lai
Cơ chế giao dịch hợp đồng tương lai linh hoạt giữa hai phương thức thanh toán chính.
Lợi ích khi tham gia giao dịch hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai không chỉ là công cụ phòng ngừa rủi ro mà còn mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho nhà đầu tư:
1. Giao dịch linh hoạt và tiện lợi
Hoạt động giao dịch diễn ra dễ dàng và tương tự như cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận từ cả hai chiều tăng và giảm của thị trường bằng cách mua hoặc bán hợp đồng tương lai.
Lợi ích của hợp đồng tương lai
Nhà đầu tư có thể giao dịch hợp đồng tương lai từ bất kỳ đâu với các nền tảng trực tuyến.
2. Tận dụng đòn bẩy tài chính
Chỉ cần ký quỹ một phần giá trị hợp đồng (thường từ 5-10%), nhà đầu tư đã có thể kiểm soát giá trị lớn hơn rất nhiều. Đây là lý do tại sao đầu tư hợp đồng tương lai thường mang lại lợi nhuận lớn hơn so với các công cụ tài chính khác như cổ phiếu.
Lưu ý: Đòn bẩy cao mang lại lợi ích lớn nhưng cũng tăng rủi ro thua lỗ nếu dự đoán thị trường sai.
Tỷ lệ đòn bẩy cao
Sử dụng đòn bẩy tài chính giúp tối ưu hóa vốn đầu tư.
3. Thanh khoản cao và giao dịch không gián đoạn
Trên thị trường tương lai, nhà đầu tư có thể tham gia giao dịch xuyên suốt thời gian hoạt động của sàn, không cần chờ ngày T+2 như thị trường cổ phiếu. Điều này giúp tăng khả năng phản ứng linh hoạt với biến động thị trường.
Giao dịch liên tục
Thị trường hoạt động liên tục giúp tận dụng tối đa mọi cơ hội đầu tư.
4. Kiếm lời ngay cả khi thị trường giảm
Nhờ khả năng thực hiện bán khống, hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư thu lợi nhuận từ sự sụt giảm của thị trường. Đây là cơ hội tuyệt vời mà các công cụ tài chính truyền thống như cổ phiếu không thể cung cấp.
Kết luận
Hợp đồng tương lai là công cụ tài chính mạnh mẽ phù hợp cho cả nhà đầu tư cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp. Đây không chỉ là kênh đầu tư tiềm năng mà còn là một công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả trước những biến động giá trên thị trường hàng hóa và tài chính. Tuy nhiên, do sử dụng đòn bẩy cao nên hợp đồng tương lai đòi hỏi sự cẩn trọng và kinh nghiệm quản lý rủi ro.
Nếu bạn là nhà đầu tư mới hoặc muốn tìm hiểu sâu hơn về thị trường, hãy bắt đầu với những kiến thức cơ bản và tư vấn từ các chuyên gia đầu ngành.
Các bài viết liên quan bạn có thể quan tâm:
