Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Quốc Toản cho biết, việc triển khai hiệu quả tái cơ cấu ngành Nông nghiệp đã tạo ra nhiều mặt hàng chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn nhập khẩu của các thị trường. Và hạt điều là 1 trong 7 nhóm sản phẩm có giá trị xuất khẩu 2 tỷ USD/nhóm. Vậy những cơ hội và thách thức của thị trường giao dịch điều là gì? Chúng ta hãy cùng Dautugi tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé. 

Tình hình chung của thị trường giao dịch điều Việt Nam

Có thể thấy rằng, khách hàng lớn của thị trường giao dịch  điều Việt Nam chủ yếu là các nước đang phát triển như Mỹ, Hà Lan, Đức, Anh,…

Với những đặc điểm dinh dưỡng của hạt điều, không khó lý giải được về nhu cầu tiêu thụ hạt điều ở các nước châu Âu, châu Mỹ, những nơi mà người dân đề cao tiêu chuẩn sống có lợi cho sức khỏe. 

Tại Nam Mỹ, việc tiêu thụ hạt điều trong chế độ ăn của người tiêu dùng vẫn ổn định. Do ý thức về sức khỏe của người tiêu dùng càng cao, tiêu thụ hạt điều ngày càng cao và hạt điều cũng được sử dụng nhiều hơn trong các món ăn và đồ ăn nhẹ. 

Không chỉ ở thị trường Âu Mỹ, ở châu Á, hạt điều cũng được sử dụng như một nguyên liệu chính để chế biến các món ăn mặn, ngọt khác nhau. Đặc biệt là thị trường Trung Quốc, dẫn đầu khu vực về nhập khẩu hạt điều. 

Chính vì thế mà thị trường giao dịch điều nội địa của Việt nam vẫn rất nhỏ bé so với phần xuất khẩu. Hạt điều tại Việt Nam chưa được sử dụng nhiều trong sản xuất bánh kẹo, thực phẩm chế biến, người dân chỉ quen sử dụng hạt điều thô và ít mua hàng ngày. So với mức sản lượng năm 2005, năm 2009, mức tăng công suất chế biến là 62,5%. Hiện công suất chế biến điều nhân của Việt Nam đã vượt 700 ngàn tấn/năm. 

Pháp cũng là một trong những thị trường nhập khẩu hạt điều lớn nhưng hạt điều Việt Nam lại chưa khai thác tốt thị trường này. Tại các siêu thị, khu thương mại ở Pháp chưa có sản phẩm hạt điều mang thương hiệu Việt Nam. 

Cơ hội của thị trường giao dịch điều

Như ở phần Tình hình chung của thị trường giao dịch điều Việt Nam đã nói, ý thức sức khỏe người tiêu dùng càng cao thì nhu cầu sử dụng các loại hạt càng tăng, đặc biệt là hạt điều – 1 loại hạt tốt cho sức khỏe và giàu dinh dưỡng. Xu hướng tiêu dùng thực phẩm của thị trường châu Âu  chú trọng các yếu tố với sản phẩm như: chú trọng sức khoẻ; sự tiện lợi và công nghệ; các protein thay thế (gốc thực vật); tính bền vững và giảm thiểu chất thải; tìm kiếm hương vị và trải nghiệm mới. Trong khi đó, hạt điều là một trong những sản phẩm có hàm lượng dinh dưỡng cao, chỉ số đường huyết thấp có lợi cho sức khỏe, đồng thời đây cũng là sản phẩm có nhiều hương vị, phù hợp với sở thích, được người tiêu dùng châu Âu ưa chuộng.

Theo Bộ Công Thương, năm 2021 EU là thị trường XK hạt điều lớn thứ 2 của Việt Nam với tỷ trọng XK chiếm 23% tổng lượng và 22% tổng trị giá toàn ngành. Và châu Âu chính là thị trường giao dịch điều  có vai trò hết sức quan trọng với ngành điều Việt Nam, kể cả trong giai đoạn Covid 19 vừa qua. 

Trong đó, ngành điều đã khai thác tốt hai thị trường Hà Lan và Đức.

Và chúng ta không thể không kể tới thị trường nổi bật tiêu thụ điều đó chính là Canada. Trong nhóm mã HS 200819, Việt Nam chủ yếu xuất hạt điều rang muối vào Canada và chiếm 5.5% thị phần hạt chế biến ở thị trường, đứng thứ 2 sau Hoa Kỳ. Ngoài hạt điều bóc vỏ, hàng năm Canada cũng nhập một lượng không đáng kể điều chưa bóc vỏ từ Việt Nam. Đối với mặt hàng này (mã HS 080131), Việt Nam cũng là nước có thị phần chủ yếu (95%). Giá trị xuất điều chưa bóc vỏ năm 2021 đạt gần 800.000 USD.

Khó khăn, thách thức của thị trường giao dịch điều

Ngoài những cơ hội của thị trường giao dịch điều, chúng ta cũng vẫn phải kể đến những khó khăn thách thức. 

Năm 2022, dù đã xin điều chỉnh giảm chỉ tiêu xuất khẩu từ 3,8 tỷ USD xuống 3,2 tỉ USD nhưng cuối cùng ngành điều chỉ về đích ở mức 3,07 tỉ USD. Năm 2023, dự báo tình hình tăng trưởng vẫn chưa thể khả quan.Hạt điều Việt Nam mặc dù thống trị tại các thị trường nhưng hầu hết đều là ở dạng thô, ít các sản phẩm chế biến, nhất là các sản phẩm tẩm ướp theo khẩu vị khách hàng từng quốc gia. Chính vì thế sản phẩm điều của Việt Nam đang bị cạnh tranh khá gay gắt. 

Vị thế của điều Việt Nam cũng đang bị lung lay vì không loại trừ khả năng DN EU đầu tư vào khu vực châu Phi để đa dạng nguồn cung hạt điều, để không phụ thuộc vào các nước xuất khẩu hạt điều như Việt Nam hay các nước châu Á. Đặc biệt là Pháp, không những có vị trí địa lý gần mà còn có mỗi liên kết lịch sử. Như vậy, ngành Việt Nam khó có thể khai thác được ở thị trường này. 

Ngoài ra, chúng ta còn đang hạn chế trong việc quảng bá thương hiệu, truyền thông cũng như năm bắt thị hiếu của người tiêu dùng châu Âu. 

Không những thế, năm 2021 – 2022 còn là sự bùng nổ của dịch bệnh, xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu hạt điều của Việt Nam. Các nền kinh tế lớn suy thoái, lạm phát tăng khiến người tiêu dùng có xu hướng tiết kiệm. Đây sẽ là rào cản khiến Hoa Kỳ giảm nhập khẩu hạt điều trong các tháng tới của năm 2023.

 

Kết luận

Có thể thấy, thị trường giao dịch điều cũng như các thị trường giao dịch các loại nông sản khác đều có những cơ hội, khó khăn thách thức. Ngành điều Việt Nam mặc dù chịu ảnh hưởng từ nhiều hướng nhưng vẫn đang cố gắng thúc đẩy và ghi nhận mức tăng trưởng khả quan. Trên đây là những thông tin được tổng hợp từ Dautugi, mong mọi người có cái nhìn tổng quan hơn về thị trường giao dịch điều.