Đối với các nhà đầu tư lâu năm, chứng khoán là một thị trường quen thuộc. Nhưng gần đây, thị trường chứng khoán liên tục đi xuống. Điều này khiến nhiều nhà đầu tư điêu đứng và thua lỗ. Vậy làm sao khi thị trường đi xuống mà vẫn có thể kiếm lời? Chứng khoán phái sinh chính là câu trả lời cho các nhà đầu tư.
Khái niệm chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là một loại hợp đồng tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào tài sản cơ sở. Trong đó, giá giao dịch sẽ được xác định ở thời điểm hiện tại. Nhưng thời điểm thực hiện sẽ ở một ngày cụ thể trong tương lai
Tài sản cơ sở có thể là hàng hóa như: kim loại, năng lượng, nông sản,… Hoặc cũng có thể là các công cụ tài chính khác như cổ phiếu, trái phiếu,…
Đặc điểm của chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh mang nhiều ưu điểm vượt trội hơn chứng khoán và trái phiếu. Đó cũng là những lý do nhà đầu tư nên đầu tư chứng khoán phái sinh.
Ưu điểm
- Đòn bẩy cao: tính đòn bẩy của thị trường này rất cao. Tùy theo sản phẩm giao dịch. Ví dụ cà phê là 1/10.
- Tính 2 chiều của thị trường: Có thể có lời trong cả 2 chiều tăng hoặc giảm của thị trường.
- Giao dịch T+0, không phải chờ ngày về.
- Chịu sự quản lý pháp lý của Sở giao dịch hàng hóa: điều này giúp các nhà đầu tư nhỏ lẻ hạn chế được rủi ro. Sở giao dịch là trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ.
Nhược điểm
- Rủi ro cao
- Mất thời gian: Nhà đầu tư cần nhiều thời gian hơn để quan sát biến động của thị trường.
Tham khảo: Cấu trúc của thị trường tài chính
Chiến lược khi tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh
Khi tham gia vào bất cứ thị trường tài chính nào. Nhà đầu tư cũng cần trang bị cho mình kiến thức và chiến lược rõ ràng. Và chứng khoán phái sinh cũng không phải ngoại lệ.
Chiến lược đầu cơ, đòn bẩy lớn
Nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra 15% tỷ lệ ký quỹ ban đầu. Sau đó sử dụng tới 85% tiền của công ty chứng khoán. Việc này kiến mức lời/lỗ của nhà đầu tư sẽ được đẩy lên rất cao (khoảng 6 lần).
Thay vì bỏ 100 triệu của mình ra để mua các cổ phiếu trong VN30 thì bạn lại sử dụng số tiền đó để mua hợp đồng tương lai.
Đây là ví dụ điển hình của chiến lược đầu cơ.
Cứ mỗi 1% tăng hoặc giảm của VN30, nhà đầu tư sẽ lãi hoặc lỗ tương ứng xấp xỉ 7%.
Tuy nhiên, cuối mỗi ngày giao dịch nhà đầu tư buộc phải duy trì tỷ lệ ký quỹ tối thiểu của mình. Nếu không muốn bị công ty chứng khoán bán tài sản (margin call).
Đương nhiên với biến động mạnh như vậy thì rùi ro cũng nhiều. Nhà đầu tư sẽ có nhiều khả năng bị cháy tài khoản trước khi chỉ số VN30 kịp tăng trở lại.
Đã có không ít những phiên thị trường điều chỉnh mạnh trước khi tăng. Điều này khiến những người đang sở hữu vị thế mua áp lực tâm lý. Không kiểm soát được bản thân trước những đợt giảm giá trong ngắn hạn:
Chúng ta luôn cảm thấy đau đớn khi lỗ nhiều hơn là lãi
Đó là tâm lý hành vi tài chính thông thường. Áp lực bị call margin sẽ khiến bạn khó có thể đưa ra những quyết định đúng.
Chiến lược Hedging – hạn chế rủi ro
Đây mới chính là mục tiêu chính hướng tới của thị trường phái sinh.
Ví dụ bạn có 1 tỷ đồng và phân bổ 90% tức là 900 triệu để mua cổ phiếu trong nhóm VN30 và 100 triệu để hedging – tức short 6 hợp đồng chỉ số VN30 (15 triệu 1 hợp đồng).
- TH1: Khi chỉ số HNX tăng 1% từ 1.000 điểm lên 1010 điểm
Bạn lời từ chứng khoán cơ sở: 900 x (1.010/1.000 – 1) = 9 triệu.
Lỗ từ việc short chỉ số HNX: (1.010 – 1.000) x 6 x 100.000 = 6 triệu.
Tổng cộng bạn sẽ lãi = 9 – 6 = 3 triệu.
- TH2: Khi chỉ số VN30 giảm 1% từ 1.000 điểm xuống 990 điểm
Bạn sẽ lỗ từ thị trường cơ sở: 900 x (990/1.000 – 1) = – 9 triệu
Tuy nhiên bạn sẽ lãi ở thị trường phái sinh: (1.000 – 990) x 6 = 6 triệu
Tổng cộng bạn sẽ lỗ: 9 – 6 = 3 triệu
Đặc điểm sử dụng đòn bẩy rất lớn của sản phẩm phái sinh sẽ giúp bạn giảm bớt mức độ biến động (rủi ro).
Các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp thường xuyên sử dụng công cụ này. Đây là công cụ chính của họ. Để đảm bảo tỷ lệ rủi ro tối đa mà mình có thể chịu đựng.
Có thể bạn sẽ thấy nực cười khi thấy việc tham gia vào thị trường phái sinh theo chiến lược hedging sẽ chỉ khiến bạn bị giảm lãi trong trường hợp dự đoán đúng và bớt lỗ trong trường hợp bạn dự đoán sai.
Tuy nhiên với các tổ chức đầu tư lớn sẽ thường có mục tiêu kỳ vọng/rủi ro chịu đựng rất rõ ràng. Thị trường phái sinh lúc này là công cụ tuyệt vời để họ có thực hiện mục tiêu đó.
Và một điều bạn cần biết rằng rất nhiều nhà đầu tư lão làng đã phải thừa nhận rằng. Khi tham gia thị trường phái sinh theo chiến lược đầu cơ là cực kỳ rủi ro và khắc nghiệt hơn rất nhiều. So với thị trường chứng khoán cơ sở…
Xem thêm:
Các bước để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh
Để bắt đầu bước vào thị trường hàng hóa phái sinh , nhà đầu tư cần thực hiện các bước sau đây:
- Bước 1: Mở tài khoản giao dịch chứng khoán.
Tài khoản chứng khoán cơ sở và tài khoản chứng khoán phái sinh khác nhau. Vì vậy khi đã có tài khoản chứng khoán cơ sở. Bạn vẫn phải tạo tài khoản chứng khoán phái sinh để bắt đầu giao dịch.
- Bước 2: Nộp tiền quỹ ban đầu.
Nộp tiền quỹ ban đầu theo quy định để được kích hoạt tài khoản.
- Bước 3: Giao dịch phái sinh.
Bạn có thể tiến hành đặt lệnh sau khi nộp đầy đủ tiền ký quỹ.
- Bước 4: Thanh toán bù trừ.
Nhà đầu tư phải thanh toán toàn bộ lãi lỗ phát sinh hàng ngày theo hợp đồng. Lãi lỗ của nhà đầu tư được tính dựa theo giá giao dịch đóng cửa của hợp đồng tưởng lai.
Còn đối với hợp đồng đã đáo hạn. Giá đóng cửa của chỉ số tại ngày đáo hạn của hợp đồng tương lai là mốc để tính toán lãi/lỗ.
Có hai trường hợp xảy ra:
Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh lãi ròng: Nhà đầu tư sẽ nhận được đầy đủ số lãi phát sinh sau 11h sáng hôm sau.
Nếu tài khoản chứng khoán phái sinh lỗ ròng: Nhà đầu tư sẽ phải thanh toán đầy đủ toàn bộ số lỗ phát sinh. Chậm nhất là đến 9h sáng ngày hôm sau.
- Bước 5: Theo dõi các loại tỷ lệ.
Nếu số dư ký quỹ của nhà đầu tư dưới mức quy định. Nhà đầu tư sẽ bị gọi bởi công ty chứng khoán. Để yêu cầu bổ sung vào tài khoản.
Nếu số dư ký quỹ của nhà đầu tư vượt quá giá trị ký quỹ yêu cầu. Nhà đầu tư có thể rút bớt ra.
Lời kết
Với những ưu điểm vượt trội so với chứng khoán cơ sở. Nhà đầu tư có thể kiếm lời rất nhanh từ chứng khoán phái sinh. Nhưng hãy cẩn thận, vì bất cứ thị trường tài chính nào cũng có rủi ro.
Chúc nhà đầu tư thành công!
Tham khảo:
